Tου Καθ. Πέτρου Π. Γρουμπού, 

Ομότιμου Καθηγητή Πανεπιστημίου Πατρών. Μέλος του ΙΗΑ

Ιανουάριος 2021

Το ερώτημα αυτό, «Σε τι κόσμο θα ζήσουν τα παιδιά μας;» είναι το κύριο ερώτημα που πρέπει να απασχολεί διαχρονικά τον πλανήτη, (πέραν του προσωρινού  προβλήματος COVID-19 που ταλανίζει τη σημερινή κοινωνία), είναι δε πιο επίκαιρο από ποτέ σήμερα, στην περιοχή των Βαλκανίων και στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου.

Το  έργο επικής διάστασης του Ρώσου συγγραφέα Λέοντα Τολστόι «Πόλεμος και Ειρήνη» σκιαγραφεί με πολλές λεπτομέρειες τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν εξαιτίας της γαλλικής εισβολής στη Ρωσία, περιγράφοντας συνάμα και το αντίκτυπο της εποχής του Ναπολέονταguuuguu στη Ρωσική κοινωνία. Μεγάλα τμήματα του έργου, ειδικά στα τελευταία κεφάλαια, είναι φιλοσοφική συζήτηση και όχι αφήγηση. Πολύ κατάλληλο για την εποχή μας.

Ένα από τα θεμελιώδη ερωτήματα που βασανίζει την ανθρωπότητα εδώ και χιλιετίες ήταν και είναι ο σκοπός της ύπαρξης του ανθρώπου σε αυτόν τον πλανήτη. Αυτό το ερώτημα σήμερα είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Πολλές μελέτες,δια μέσου των αιώνων, έχουν διερευνήσει την ύπαρξη σκοπού στο κόσμο που μας περιβάλλει αλλά και την αναγκαιότητα δημιουργίας μιας ηθικής, μιας στάσης ζωής με αναφορά τη συμπεριφορά μας απέναντι στους «άλλους», τον έμβιο και άβιο πλανήτη.

Και ποιος ο ρόλος των πολέμων σε όλα αυτά; Βέβαιο ότι, τα αποτελέσματα κάθε πολέμου είναι καταστροφικά για όλους τους εμπλεκόμενους, αν και ο Ηράκλειτος μας λέει «Ο πόλεμος είναι ο πατέρας όλων, ο βασιλεύς πάντων, και άλλους κατέστησε θεούς και άλλους ανθρώπους, άλλους έκανε δούλους κι άλλους ελεύθερους». Σήμερα, όμως, ο κόσμος είναι διαφορετικός και δεν θέλει θεούς, βασιλείς, σουλτάνους, δικτάτορες, λαοπλάνους πολιτικούς, δούλους, κράτη χωροφύλακες κλπ. Οραματίζεται ένα νέο κόσμο βασισμένο στα νέα δεδομένα του σήμερα. Μάλλον πρέπει να ξεχάσουμε τα παραμύθια.

Μια φορά κι έναν καιρό, οι πόλεμοι γίνονταν για διασκέδαση και κέρδος. Όταν οι Έλληνες κατέλαβαν την Τροία για τα ωραία μάτια της Ελένης, ή όταν η Ισπανία κατέκτησε το Περού, κίνητρο ήταν ο χρυσός και το ασήμι. Αυτό εξακολουθεί να γίνεται και σήμερα. Διάφοροι εμφύλιοι, ιδιαίτερα συνηθισμένοι σε «φτωχές περιοχές του πλανήτη», γίνονται όπου υπάρχουν πόροι τους οποίους μπορεί να κλέψει κανείς, όπως για παράδειγμα τα διαμάντια. Άλλοι εμφύλιοι γίνονται βάσει «ιδεολογιών». Για τον ίδιο λόγο έγιναν και πολλές επαναστάσεις. Πέρασε ένας και πλέον αιώνας από την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου τον οποίον, τότε, πολλοί είχαν χαρακτηρίσει «τον πόλεμο που θα έθετε τέλος σε όλους τους πολέμους». Και όμως ακολούθησε ο καταστροφικός Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. 

Σήμερα όμως, εάν είσαι ένα σύγχρονο, πολιτισμένο και  ευκατάστατο κράτος, ο πόλεμος – ακόμη και αυτός που γίνεται εύκολα νικηφόρος – δεν αποδίδει. Αυτό ισχύει, δε, εδώ και πολύ καιρό. Σε έναν αλληλεξαρτώμενο κόσμο, ένας πόλεμος θα προκαλέσει σημαντική οικονομική ζημιά ακόμη και στον νικητή. Ακόμη, ο σύγχρονος πόλεμος είναι πολύ, πολύ ακριβός. Για παράδειγμα, το τελικό κόστος για τον πόλεμο του Ιράκ, περιλαμβανομένου και του κόστους περίθαλψης των βετεράνων, θα ξεπεράσει το 1.4 τρισεκατομμύριο δολάρια. Επομένως, έχουν όντως δίκιο όσοι λένε ότι, τα σύγχρονα κράτη δεν μπορούν να γίνουν πλούσια κάνοντας πόλεμο.

Ωστόσο, πόλεμοι εξακολουθούν να γίνονται. Γιατί; Φαίνεται ότι έχει έλθει η κατάλληλη ευκαιρία να αναρωτηθούμε το γιατί. Ή μάλλον, γιατί να μην αναζητήσουμε τους λόγους  για τους οποίους η ειρήνη είναι η πιο καλή και ενδεδειγμένη λύση για τη δημιουργία ενός μόνιμου και ειρηνικού κόσμου;    

Σε έναν ειρηνικό κόσμο:

– όλοι έχουν ίση μεταχείριση ανεξάρτητα από το φύλο, τη φυλή, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τη θρησκευτική πίστη ή την αναπηρία τους

– έχει εξαλειφθεί η φτώχεια και αφιερώνεται χρόνος και πόροι για να φτάσουν τα επίπεδα αλφαβητισμού όσο το δυνατόν πλησιέστερα στο 100%

– επικρατεί η κοινωνική ενσυναίσθηση, η υπεράσπιση των αδυνάμων στην κάθε εξουσία, η στήριξη των μειονοτήτων, η αντίσταση στην επίθεση κατά των εργασιακών/ανθρωπίνων κατακτήσεων-δικαιωμάτων

– πρέπει ΟΛΟΙ να επιλέξουμε να ζούμε ειρηνικά… ατομικά και για το καλό ΟΛΩΝ μακροπρόθεσμα. 

– τα κράτη-έθνη σέβονται τους κανόνες του διεθνούς δικαίου και  παύουν να ενοχλούν τα άλλα που επιθυμούν την ειρηνική συνύπαρξη των Λαών.  

Για να τα επιτύχουμε αυτά πρέπει να ζήσουμε από την αγνότερη κατάσταση μέσα μας, επιτρέποντάς μας να δούμε το καλό ο ένας στον άλλον και να φροντίζουμε ο ένας τον άλλον ως αμοιβαίοι αδελφοί και αδελφές που είμαστε. Χρειάζεται πολύ δουλειά από πολλούς ανθρώπους που θα βάζουν το  «Εμείς πάνω από το Εγώ, το κέρδος πάνω από τον άνθρωπο».

Σε έναν ειρηνικό κόσμο δεν θα υπάρχουν πόλεμοι και εχθροπραξίες μεταξύ κρατών ή και «ομάδων». Άρα δεν θα υπάρχουν και πρόσφυγες! Δεν θα υπάρχει ανάγκη για στρατιωτικούς εξοπλισμούς. Όλοι οι πόροι θα διατίθενται για ειρηνικούς σκοπούς και σε έργα για την υγεία και την παιδεία, για την έρευνα και καινοτομία, για την πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας προς όφελος της κοινωνίας. Πάνω απ’ όλα η «ανθρωπότητα» θα κάνει πράξη τη ρήση του Πλάτωνα: «Πᾶσά τε ἐπιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης καὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς πανουργία, και ού σοφία φαίνεται». Ή απλά, «Κάθε επιστήμη, όταν χωρίζεται από τη δικαιοσύνη και την υπόλοιπη αρετή, γίνεται πανουργία κι όχι σοφία».  (Πλάτωνος, “ Μενέξενος”  347a)

Έτσι αντί τα κράτη να δημιουργούν drones για πολεμικές επιχειρήσεις (τελευταία έκανε η Τουρκία χρήση drones για να σκοτώνει αμάχους στη Σύγκρουση του Ναγκόρνο Καραμπάχ – Αρμενία) θα μπορούσαν να τα χρησιμοποιούν για ειρηνικούς σκοπούς (γεωργία, περιβάλλον, μεταφορές, βοήθεια σε ΑΜΕΑ κ.α.). Έτσι Ελλάδα και Τουρκία δεν θα ξόδευαν  δις. Ευρώ για εξοπλισμούς αλλά για ανάπτυξη «τεχνολογιών» για τη λύση των προβλημάτων  των δύο λαών τους και όχι για να πλουτίζουν οι βιομηχανίες πολέμου. Θα εξέλιπαν οι απειλές και ανιστόρητες τοποθετήσεις της Τουρκικής ηγεσίας προς τη Δύση και κυρίως κατά της Ελλάδος. 

Κανείς δεν  αμφιβάλλει  για τα πλεονεκτήματα της ειρηνικής συνύπαρξης. Όμως, η πραγματικότητα πολύ απέχει… Η ανθρώπινη ιστορία βρίθει πολέμων. Αφορμή τους “το κέρδος, η εξουσία”. Κάποτε ήταν η εξασφάλιση  τροφής-νερού, καλλιεργήσιμης γης κ.ο.κ.  Μετά ήταν άλλα συμφέροντα για κέρδη-εξουσία. 

Νομίζω ότι η προσγείωση στην πραγματικότητα πρέπει να γίνει ακολουθώντας το λατινικό ρητό  Si vis pacem, para bellum (εάν θέλεις ειρήνη, προετοιμάσου για πόλεμο). Και εδώ πρέπει να τονίσω ότι η Ελλάδα πρέπει να συνεχίσει να «εξοπλίζετε στρατιωτικά». Η προετοιμασία δεν σημαίνει αποκλειστικά και μόνον την απόκτηση όπλων. Τα κράτη-έθνη οφείλουν να ενστερνισθούν την ανάγκη ειρήνης μεταξύ των και να την καλλιεργήσουνε μέσω της πρέπουσας παιδείας. Η Ελλάδα πρέπει και μπορεί να αναδειχθεί σε μία δυνατή και εύρωστη οικονομική και στρατιωτική δύναμη στα Βαλκάνια. Μπορεί να το πετύχει βασισμένη στις αξίες και αρχές του Ελληνικού πολιτισμού.

Σε έναν ειρηνικό κόσμο τα πολιτισμένα κράτη δεν θα είχαν επεκτατικές και επιθετικές στρατηγικές αλλά θα επικέντρωναν όλες τις προσπάθειες-δραστηριότητες για ένα καλύτερο αύριο για τις κοινωνίες τους. Θα επένδυαν τα πάντα στο Τρίγωνο της γνώσης: 

Παιδεία + έρευνα-καινοτομία + επιχειρηματικότητα.

Η πρόοδος της γνώσης σε όλα τα επίπεδα είναι συνυφασμένη με την απελευθέρωση του ανθρώπου από την απανταχού παρουσία του σκοπού. Όμως ο άνθρωπος απαιτεί απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα που τίθενται – ποια είναι η αρχή και το τέλος των πάντων; από πού ήρθαμε και πού πάμε; – και έτσι όλα απέκτησαν κάποιο σκοπό παράλληλα με την ερμηνεία τους. Άρα, πώς ο άνθρωπος θα μπορέσει να διαμορφώσει την ηθική του, δηλαδή μια στάση ζωής απέναντι στους άλλους και στη φύση; Με ειρηνικό ή πολεμοχαρή τρόπο;          Δεν χρειάζεται να πω την προσωπική μου άποψη, και που είμαι σίγουρος συμπίπτει με τι δική σας. Θέλουμε τα παιδιά μας να ζήσουν σε έναν ειρηνικό κόσμο.

Η Ελλάδα μπορεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην επίτευξη αυτού του πολυπόθητου στόχου.

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του ΙΗΑ εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς – μέλη του ΙΗΑ. Η ιστοσελίδα του ΙΗΑ δεν λογοκρίνει, ούτε επεμβαίνει σε άρθρα – κείμενα των μελών του ΙΗΑγ

ΠΗΓΗ: International Hellenic Association

WHAT KIND OF WORLD WILL OUR CHILDREN LIVE IN?

PEACEFUL or WARLIKE?

Prof. Petros P. Groumpos,  member of IHA

Emeritus Professor of the University of Patras

January 2021

The question “What kind of world will our children live in?” is the main question which should concern our planet through time, (in addition to the temporary problem of COVID-19 that plagues today’s society) and it is more relevant today, than ever, in the Balkans and the wider Mediterranean region. 

Leon Tolstoy’s, the Russian Author’s work of epic proportions “War and Peace”describes in great detail the events that took place due to the French invasion inRussia, while also describing the impact of the Napoleonic era on Russian society. Large parts of this work, especially the last chapters, are a philosophical discussion and not a narrative. All very relevant in our times. 

One of the fundamental questions that has plagued mankind for millennia has been,and continues to be, the purpose of human existence on this planet. This question is more relevant today than ever. Many studies, over the centuries, have explored the existence of purpose in the world around us but also the need to create a moral, a way of life with reference to our behavior towards “others”, the living and non-living planet.

But what is the role of wars in all this? Certainly, the results of every war are catastrophic for all involved, although Heraclitus tells us “War is the father of all, the king of all, making some gods and others human, some slaves and setting others free.” But today the world is different and people do not want gods, kings, sultans, dictators, charming but misleading politicians, slaves, police states etc. A new world is needed based on the new, real and crucial data of today. We should probably forget about fairy tales.

Once upon a time, wars were fought for fun and profit. When the Greeks conquered Troy for the beautiful eyes of Helen, or when Spain conquered Peru, the motive was gold and silver. This is still happening today. Various civil wars(especially common in “the poor parts of the world”) take place where there are resources that can be stolen, such as diamonds. Other civil wars are based on “ideologies”. Many revolutions have taken place for the same reason. More than a century has passed since the beginning of World War I which, many then, called “the war that would put an end to all wars.” And yet the catastrophic World War II followed.

Today however, if you happen to be a modern, civilized and prosperous state, awar (even one that can be easily won) does not yield. This has been the case for a long time. In an interdependent world, a war will cause significant financial damage even to the winner. In addition, modern warfare is very, very expensive. For example, the final cost of the Iraq war, including the cost of caring for veterans, will exceed $1.4 trillion. Therefore, those who say that modern states cannot become rich by making war are indeed right.

However, wars are still going on. Why? It seems that the right opportunity has come to ask “why”. Or rather, why not look for the reasons why peace is the best and most appropriate solution for creating a permanent and peaceful world?

In a peaceful world:

– everyone is treated equally regardless of their gender, race, sexual orientation, religion or disability

– poverty is eradicated and time and resources are devoted to reaching literacy levels as close to 100% as possible

– social consciousness exists, as are the defense of the weak under any power, the support of minorities, resistance to the attack against labor and human rights

– we should ALL choose to live peacefully individually and for the good of ALL in the long run.

– nation-states respect the rules of international law and cease to disturb others, who wish a peaceful coexistence of People-Nations.

In order to accomplish all of these, we must live from the purest state within ourselves, allowing ourselves to see the good in each other and to care for each other in a reciprocal relationship of brothers and sisters that we are. It takes a lot of work from many people to put “WE” above “ME”, “PROFIT” over “HUMAN”.

In a peaceful world there will be no wars and hostilities between states or “groups”. Thus, there will be no refugees either! There will be no need for military equipment. All resources will be available for peaceful purposes and for health and education projects, research and innovation for the advancement of science and technology for the benefit of society. Above all, “humanity” will put into practice Plato’s famous saying: “Every science, when separated from justice and the rest of virtues, becomes cunning and not wisdom” (Plato, “Menexenos” 347a).

So, instead of the nations, creating drones for military operations (recently Turkey used drones to kill civilians in the Nagorno-Karabakh conflict – Armenia) they could use them for peaceful purposes (agriculture, environment, transport, aid to the disabled, etc.). Likewise, Greece and Turkey would not spend billions of Euros for armaments but for the development of “technologies” for the solution ofproblems of their two “peoples” instead of helping the war industries get rich. The threats and unhistorical attitudes of the Turkish leadership towards the West and especially against Greece would disappear.

No one doubts the benefits of a peaceful coexistence. But reality is far away … Human history is full of wars. Their reasons: “profit and power”. Once the reason used to be the provision of food-water, arable land and so on. Then, there were other interests: profit-power-sovereignty. 

I think waking up to reality should actually happen by following the Latin saying “Si vis pacem, para bellum” (if you want peace, prepare for war). And here, I must emphasize this, Greece must continue to “equip militarily”. Preparation is not just about acquiring weapons. Nation-states must embrace the need for peace among themselves and cultivate it through “proper education”. Greece must and can become a strong and robust economic and military power in the Balkans. It can achieve this based on the values ​​of Hellenism.

In a peaceful world, civilized nations would not have expansionist and aggressive strategies but would focus all their efforts on a better tomorrow for their societies. Everything would be invested in the Triangle of Knowledge (ToK): Education + research-innovation + entrepreneurship.

The advancement of knowledge at all levels is intertwined with the liberation of human from the ubiquitous presence of purpose. But human demands answers to the great questions that arise – what is the beginning and the end of everything? where did we come from and where are we going? – and so everything acquired a purpose together with their interpretation. So how will human be able to shape his morality, that is, an attitude of life towards others and nature? In a peaceful or warlike way?  NO NEED TO TELL YOU MY PERSONAL OPINIONWHICH, I AM SURE, COINCIDES WITH YOURS! WE WANT OUR CHILDREN TO LIVE IN A PEACEFUL WORLD.  

Greece can play a leading role in achieving this coveted goal.

ΠΗΓΗ: International Hellenic Association