Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΑΣΩΝ

ΠΑΥΛΟΥ Ν. ΕΥΘΥΜΙΟΥ

Καθηγητού

Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος

στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Kύριε Πρόεδρε,

Αγαπητοί συνάδελφοι ,

Αγαπητοί φοιτητές και φοιτήτριες,

Κυρίες και Κύριοι.

1. Εισαγωγή

Ο εορτασμός του Διεθνούς Έτους Δασών 2011στην πατρίδα μας, μαζί με πολλές άλλες χώρες σε όλη τη Γη, αποτελεί μια πολύ εύστοχη πρωτοβουλία, εφ’ ενός για την ενημέρωση των πολιτών πάνω στις ωφέλειες, τα προβλήματα και τις ανάγκες της Ελληνικής δασοπονίας και αφ’ ετέρου για τους υπεύθυνους ηγέτες να αντλήσουν απόψεις και προτάσεις για βελτιωτικούς χειρισμούς σ’ αυτόν τον σημαντικό τομέα δράσης.

Κυρίες και Κύριοι,

Η Ελλάδα ήταν και είναι από αρχαιοτάτων χρόνων μια πολύ ορεινή και αρκετά δασωμένη χώρα. Τα δάση και οι δασικές εκτάσεις, με τις ορεινές γυμνές χορτολιβαδικές εκτάσεις, τα εσωτερικά ύδατα, τους υγροβιότοπους και την άγρια ζωή, που αναπτύσσεται σ’ αυτά, αποτελούν στο σύνολό τους μια επιφάνεια 65 εκατομμυρίων στρεμμάτων, δηλαδή το 50% της Ελλάδος.

Αυτά τα φυσικά χερσαία οικοσυστήματα συνιστούν ίσως το πιο όμορφο, το πιο μεγαλοπρεπές και το πιο πολύτιμο κομμάτι της Ελληνικής Φύσεως, με μια πολυσχιδή προσφορά και θυσία για την επιβίωση και διατήρηση του Ελληνικού Έθνους σ’ αυτόν τον μαρτυρικό Τόπο.

Ένας σύγχρονος ιστορικός, ο Απόστολος Βακαλόπουλος, καθηγητής ΑΠΘ, τονίζει ότι κατά την μακρόχρονη Τουρκοκρατία των 4-5 αιώνων, πολλοί Έλληνες κατέφυγαν στα απομακρυσμένα δάση των ορεινών περιοχών, ζώντας ελεύθεροι, με μια κλειστή δασοκτηνοτροφική οικονομία, η ταξιδεύοντας σε όλη την Ευρώπη, είτε ως έμποροι ή καλλιεργώντας τα γράμματα και τις τέχνες, έφθασαν στην ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας το 1814 και στην Παλιγγενεσία μετά το 1821. Τα βουνά και τα δάση που τους φιλοξένησαν, υπέστησαν το τίμημα μερικής εκχέρσωσης και υποβάθμισης, από υπερκαρπώσεις ξύλου, για τις πιεστικές ανάγκες επιβίωσης του πληθυσμού, καθώς και από την υπερβόσκηση πολλών κοπαδιών γιδοπροβάτων.

Επιπλέον, όλοι εκεί ψηλά ή μακρυά, όπου και αν ζούσαν, είχαν συναίσθηση ότι σε σύγκριση με τους αλλόθρησκους κατακτητές, αυτοί ήταν χριστιανοί και προέρχονταν από έναν ανώτερο αρχαίο πολιτισμό. Αυτά τους κράτησαν και δεν αφομοιώθηκαν, στους πολλούς κατακτητές που πέρασαν, δήωσαν, βίασαν, εξανδραπόδισαν για πολύ μεγάλα ή μικρότερα χρονικά διαστήματα, τον κύριο κορμό της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδος.

Από πολλά αρχαιολογικά ευρήματα γνωρίζουμε, ότι προ 3 – 4 χιλιάδων ετών στην Ελλάδα υπήρξαν πολλά δάση με μια πλούσια βιοποικιλότητα στην χλωρίδα και πανίδα, η οποία σε πολλούς σημερινούς βιοτόπους διατηρείται ακόμη με εντυπωσιακή σύνθεση ειδών.

Το ξύλο ήταν το βασικό υλικό για ενέργεια και κατασκευές μέχρι και τα τέλη του 19ου μ.Χ. αιώνα. Οι Έλληνες, από την φύση τους πάντα ναυτικός και εμπορικός λαός, είχαν αναπτύξει αποικίες και συναλλαγές σε όλη την λεκάνη της Μεσογείου. Κύριο μέσο μεταφοράς ήταν η ναυσιπλοΐα και όλη η διακίνηση ανθρώπων και αγαθών γινόταν από την θάλασσα, διότι οι χερσαίες μεταφορές με την έλλειψη μέσων και δρόμων παρουσίαζαν πολύ μεγάλες δυσχέρειες.

Η κατασκευή χιλιάδων εμπορικών και πολεμικών πλοίων οδήγησαν στην καταστροφή των πιο εύκολα προσπελάσιμων παραλιακών δασών.

Ως ενδεικτικό παράδειγμα σας αναφέρω, ότι η κατασκευή μιας πολεμικής τριήρους απαιτούσε την υλοτομία 4.000 δένδρων δρυός, δηλαδή ήταν αναγκαία η αποψίλωση 100 – 150 στρεμμάτων δρυοδάσους για κάθε πολεμικό πλοίο. Ευτυχώς τα δρυοδάση, όπως και τα άλλα των πλατυφύλλων έχουν την ικανότητα φυσικής αναγέννησης με πρεμνοβλάστηση. Έτσι σήμερα τα πλατύφυλλα είδη συνιστούν το 78% των Ελληνικών δασών ενώ τα δάση μας των κωνοφόρων (βελονόφυλλων) αποτελούν το υπόλοιπο 22%.  Όλα τα δάση μας, ή τουλάχιστον το 90% είναι αρκετά έως πολύ υποβαθμισμένα, από πλευράς ξυλαποθέματος, αύξησης, δυναμικού παραγωγής και εν μέρει ανταπόκρισης σε λειτουργίες και υπηρεσίες, που έχει ανάγκη ο σύγχρονος άνθρωπος. Πολλοί ιστορικοί θεωρούν, ότι οι ζημίες στα φυσικά οικοσυστήματα αντιπροσωπεύουν μια μεγάλη θυσία στο βωμό δημιουργίας των αρχαίων πολιτισμών της Ελλάδος και της Μέσης Ανατολής.

Αυτά σημαίνουν, ότι σήμερα χρειάζονται καλά μελετημένα, εύστοχα δασοκομικά και διαχειριστικά μέτρα για την μακρόπνοη βελτίωση των Ελληνικών δασικών οικοσυστημάτων, πάνω στις θεμελιώδεις δασοπονικές αρχές της Δυναμικής Αειφορίας, της Πολλαπλής Χρήσης και της Βελτίωσης ή τουλάχιστον διατήρησης της φυσικής Βιοποικιλότητας σε όλα τα φυτικά και ζωϊκά είδη.

2. Ωφέλειες και Χρήσεις των Δασών    

 

Τα Ελληνικά δασικά οικοσυστήματα, παρ’ όλη την υποβάθμιση τους, συνεχίζουν να προσφέρουν στον Ελληνικό πληθυσμό και στην Εθνική Οικονομία πολλαπλές λειτουργίες, υπηρεσίες και προϊόντα (ξυλώδη και μη – ξυλώδη). Αυτά όλα συνυπάρχουν σε μεγαλύτερη αφθονία και πληρότητα, εκεί όπου τα δάση εμφανίζουν ικανοποιητική πυκνότητα ή συγκόμωση και καλύτερη δομή των δασοσυστάδων. Η συνολική απαρίθμηση και ανάλυση των ωφελειών του δάσους στις ανθρώπινες κοινωνίες είναι πολύ δύσκολο να γίνει αυτήν την στιγμή. Πολλοί όμως ειδικοί επιστήμονες πιστεύουν, ότι ο αριθμός αυτών των υλικών και άϋλων ωφελειών ξεπερνάει τα 10.000 διαφορετικά είδη προσφοράς, που μπορούν να ταξινομηθούν στις ακόλουθες κατηγορίες:

2.1 Παραγωγή και αξιοποίηση ξύλου

Το ξύλο αποτελεί ένα πολύτιμο ανανεώσιμο υλικό για διάφορες χρήσεις όπως ενέργεια/θέρμανση, κατασκευές, έπιπλα, οικοδομές, εργαλεία, χαρτί, ξυλο-πλάκες κλπ., και έτσι συνοδεύει τον άνθρωπο σε όλη του την ζωή λόγω της εύκολης  συγκομιδής   και  επεξεργασίας του.

Η συνολική εγχώρια παραγωγή διαφόρων ειδών ξυλείας στην Ελλάδα πλησιάζει το δύο (2) εκατομμύρια κυβ. μέτρα συμπαγούς όγκου. Από αυτά τα ¾ είναι καυσόξυλο και το υπόλοιπο ¼ είναι τεχνικό ξύλο για κατασκευές οικοδομών, επίπλων κλπ. Λόγω αυτής της μειωμένης παραγωγής (ποσοτικά και ποιοτικά) πληρώνουμε περίπου 1,5 δισεκ. ΕΥΡΩ (2008) κατ’ έτος για εισαγωγές ξυλείας και παραγώγων ξύλου, όπως δημοσιογραφικό χαρτί, έπιπλα κλπ. από το εξωτερικό.

Παράλληλα, έχουν αναπτυχθεί μετά τον πόλεμο και την τραγική 10/ετία 1940 – 1949 πολλές αξιόλογες μονάδες βιομηχανιών και βιοτεχνιών ξύλου, που συμβάλλουν στην αξιοποίηση της εγχώριας ξυλοπαραγωγής από τα Ελληνικά δάση, στην δημιουργία θέσεων απασχόλησης και στην αύξηση του Ακαθαρίστου Εθνικού Προϊόντος, δηλαδή με αύξηση της Εγχώριας Προστιθέμενης Αξίας.

2.2 Παραγωγή και χρήση Μη – Ξυλωδών Δασικών Προϊόντων

Τα Ελληνικά δασικά οικοσυστήματα λόγω της μεγάλης ποικιλίας φυτών  στις διάφορες ζώνες βλάστησης, π.χ. παραθαλάσσια κωνοφόρα χαλεπίου, τραχείας Πεύκης και Κουκουναριάς, τα αείφυλλα πλατύφυλλα της χαρακτηριστικής  μεσογειακής ζώνης, καθώς και ορισμένα είδη στη μέση και υψηλή ζώνη δασικών περιοχών, εμφανίζει μια πολύ πλούσια προσφορά πολλών μη-ξυλωδών δασικών προϊόντων. Τα πιο γνωστά από αυτά είναι η ρητίνη για βιομηχ. προϊόντα, χρώματα,  κλπ., στην οποία προπολεμικά κατείχαμε την 5η θέση ως προς την παγκόσμια παραγωγή, τρόφιμα, δηλ. καρποί, κάστανα, καρύδια, κουκουνάρι, μανιτάρια, μέλι, κυνήγι, κλπ., προσθετικά τροφίμων όπως βότανα, σπόροι, γευστικά υλικά κλπ., διακοσμητικά υλικά, χριστουγεννιάτικα δέντρα κλπ. Μια ειδική κατηγορία είναι φυτά για αιθέρια έλαια ή ακόμη η απόσταξη βελ����νών και κλαδίσκων κωνοφόρων (πεύκων, ερυθρελάτης, αρκεύθου κλπ.) για την παραγωγή αρωμάτων και ειδών κοσμετολογίας με πολύ υψηλή αξία.

Τέλος, πρέπει να αναφέρουμε ότι τα δασικά οικοσυστήματα της πατρίδας μας είναι ένας αληθινός παράδεισος από πλευράς φαρμακευτικών φυτών με εξαιρετικές θεραπευτικές ιδιότητες σε διάφορα μέρη των φυτών, όπως π.χ. ρίζες, φλοιός, κλαδίσκοι, μίσχοι, φύλλα, βελόνες κλπ. Μόνον στην Χαλκιδική, διαπιστώσαμε σε μια διπλωματική διατριβή προ 10/ετίας, ότι υπάρχουν 260 τουλάχιστον διαφορετικά φυτά με σπάνιες θεραπευτικές εφαρμογές.

Ίσως αξίζει να αναφέρουμε, ότι από τον εσωτερικό φλοιό του Ιτάμου (Taxusbaccata ή brevifolia) παράγεται μια από τις τελειότερες χημειοθεραπείες για την τελεσίδικη και απολύτως αποτελεσματική θεραπεία ορισμένων από τις χειρότερες μορφές καρκίνου λεμφαδένων και κρανίου. Ο Ίταμος υπάρχει και ευδοκιμεί με την χαρακτηριστική βραδυαύξεια του σε πολλές σκιερές ρεματιές των Ελληνικών δασών. Πριν από λίγα χρόνια Αμερικανοί ενοικίασαν εκτάσεις 500.000 στρεμμάτων στην Κεντρική Σλοβακία, όπου φύτευσαν προ 20/ετίας μόνον Ίταμο για παραγωγή Taxol. Μπορούμε να το κάνουμε και εμείς, αναπτύσσοντας επικερδείς συνεργασίες, ίσως καλύτερα από την Σλοβακία.

Μια επιπλέον πρόσφατη και επιτυχής χημειοθεραπεία για το Μελάνωμα είναι το Betulin, που παράγεται ως μη-ξυλώδες δασ. προϊόν από φλοιό Σημύδας (Betula verrucosa), η οποία ως γνωστόν φύεται στους νομούς Δράμας και Ξάνθης.

2.3 Λιβαδοπονία και Ορεινή Κτηνοτροφία

Ένα πολύ αξιόλογο μέρος των δασικών εκτάσεων χρησιμοποιούνται ήδη ως βοσκότοποι, στα πλαίσια άσκησης εκτατικής κτηνοτροφίας. Η μεγάλη έλλειψη ζωικών προϊόντων από την Ελληνική Οικονομία, οι μεγάλες και επιβαρυντικές εισαγωγές κρεάτων, δερμάτων κλπ. συνηγορούν στην προσπάθεια ορθολογικής ανάπτυξης αυτού του Τομέα με εύστοχη χωροθέτηση αυτών των χρήσεων λιβαδικών και δασικών οικοσυστημάτων. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην πιστή εφαρμογή σύγχρονων διαχειριστικών σχεδίων με βάση την επιστημονικά τεκμηριωμένη αειφορική παραγωγή, χωρίς συγκρούσεις με την Δασοπονία.  

2.4 Δημιουργία θέσεων εργασίας στη Δασοπονία

Η άσκηση σύγχρονης ορθολογικής δασοπονίας προϋποθέτει την ανάπτυξη εύστοχων εργασιακών, δηλ. κοινωνικο-τεχνικών συστημάτων παραγωγής. Στην δασοπονία της χώρας μας, μπορούμε να διακρίνουμε την ανάγκη λειτουργίας ή δραστηριότητας 70 – 80 διαφορετικών δασικών εργασιών. Σύμφωνα με σχετικά πρόσφατη μελέτη για την καλλιέργεια, προστασία, δημιουργία υποδομής και αξιοποίηση των Ελληνικών δασών μπορούμε να δημιουργήσουμε μέχρι και52.000 θέσεις εργασίας, εφ’ όσον εξασφαλισθεί κατ’ αρχάς η αναγκαία χρηματοδότηση.

Η βαθμιαία και σχεδιασμένη υλοποίηση αυτών των θέσεων εργασίας μπορεί να αλλάξει ριζικά την εικόνα της δασοπονίας μας και την ανάπτυξη της ορεινής – ξεχασμένης Ελλάδος` με απασχόληση σε παραγωγικές μονάδες και συγκράτηση των νέων  στους τόπους τους, περιορίζοντας έτσι δραστικά την αστυφιλία και την ερήμωση των ορεινών περιοχών.  

2.5 Προστατευτικές λειτουργίες και υπηρεσίες για το ανθρώπινο περιβάλλον            

Τα δασικά οικοσυστήματα προσφέρουν προστατευτικές και φιλο-περιβαλλοντικές λειτουργίες ανεκτίμητης αξίας για τους ανθρώπους της σύγχρονης εποχής. Τέτοιες πολύτιμες λειτουργίες και υπηρεσίες, που κατά περίπτωση μπορούν να αποτιμώνται σε πολλαπλάσια αξία απ’ ότι εκείνη της ξυλοπαραγωγής του συγκεκριμένου δάσους αναφοράς, πρέπει να προβληματίσει οποιονδήποτε θέτει προτεραιότητες χρήσεως των δασ. οικοσυστημάτων, σταθμίζοντας σωστά τις συνθήκες, την ζήτηση από τον κοινωνικό περίγυρο και λαμβάνοντας υπεύθυνες και τεκμηριωμένες αποφάσεις.

Σήμερα έχουμε μετακινηθεί προς την κατεύθυνση της “συμμετοχικής δημοκρατίας”, όπου οι διάφορες κοινωνικές ομάδες ενδιαφερομένων θέλουν να έχουν λόγο σε ότι τους αφορά και να συμμετέχουν στις αντίστοιχες διαδικασίες λήψεως αποφάσεων. Επομένως, η ιεράρχηση της αξίας, των προτεραιοτήτων και της εφαρμογής στην πράξη των ακόλουθων λειτουργιών και υπηρεσιών αξιώνουν μια διαφορετική, δηλ. μια κοινωνικά ευαίσθητη προσέγγιση, χωρίς το παλαιό: “αποφασίζομεν και διατάσσομεν”. Αυτά πέρασαν και ανήκουν στο παρελθόν.

Ως προς τις βασικές προστατευτικές λειτουργίες και υπηρεσίες, διακρίνουμε:

1) Προστασία εδάφους από διάβρωση με την ευεργετική επίδραση της δασοκάλυψης, ιδιαίτερα σε εδάφη με μεγάλες κλίσεις, με υπόσκιες υλοτομίες και μεριμνώντας για την διατήρηση ικανοποιητικής συγκόμωσης με προσεκτικούς δασοκομικούς χειρισμούς. Ιδιαίτερα σε “κεφαλάρια”, δηλαδή δασοσυστάδες με αυστηρό προστατευτικό προορισμό πάνω από οικισμούς,  η μέριμνα διαρκούς προστασίας από διάβρωση, πλημμύρα, γεωλισθήσεις, χιονολισθήσεις κλπ., αποτελεί οπωσδήποτε την πρώτη και σημαντικότερη χρήση του οικοσυστήματος.

    Οφείλουμε να τονίσουμε γενικά, ότι η εδαφο-προστατευτική ή    αντι- διαβρωτική λειτουργία των ελληνικών δασών είναι μια αληθινή ευλογία για την κατά 70% ορεινή χώρα μας, εάν λάβουμε υπόψη, ότι κάθε χρόνο παρασύρονται στη θάλασσα από τις βροχές περίπου 90 εκατ.m³ φερτά υλικά.  

2) Προστασία από πλημμύρες, με κατάλληλη διευθέτηση των λεκανών απορροής, κατασκευή υδρονομικών έργων (φραγμάτων, προβόλων, προστασία πρανών, συγκράτηση φερτών υλικών και έλεγχο της παρα-συρτικής δύναμης ρευμάτων, ασφαλή παροχέτευση απορροών κλπ.). Ρύθμιση της επιφανειακής απορροής με κατάλληλους υδρονομικούς και δασοκομικούς χειρισμούς και φυτο-τεχνικά έργα συγκράτησης.
3) Προστασία από χιονοστιβάδες με τεχνικά έργα συγκράτησης κατάλληλη διαχείριση – χειρισμό των δασοσυστάδων. Προηγουμένως, θα έπρεπε να αναφερθεί ότι η κακή κατάσταση των Ελληνικών δασών και η έντονα ορεινή διαμόρφωση του εδάφους με καταρρακτώδεις βροχές το φθινόπωρο και τον χειμώνα, οδήγησαν στην ανάπτυξη περίπου 700 ενεργών χειμάρρων. Από αυτούς η Δασική Υπηρεσία έχει αποσβέσει περίπου τους 400 στην 50/ετία 1930–1980, προσφέροντας μια ευεργετική και σωτήρια υπηρεσία για τους παραδασόβιους πληθυσμούς.
4) Προστασία από δυνατούς ανέμους, πράγμα το οποίο παρατηρούμε σε φυσικά δάση ή μπορούμε να επιτύχουμε με καλοσχεδιασμένους αντιανεμικούς φράκτες με κατάλληλα δασοπονικά είδη και επαρκές πλάτος λωρίδων. Κάτι ανάλογο με τον άνεμο μπορεί να συμβαίνει για την προστασία από ηχορρύπανση ή τον υπερβολικό θόρυβο (π.χ. πλησίον αυτοκινητοδρόμων μεγάλης ταχύτητας και πυκνού συγκοινωνιακού φόρτου). Με την παρεμβολή ενός ανομήλικου ή κηπευτού δάσους κωνοφόρων πλάτους 100 μέτρων, η μείωση του θορύβου μπορεί να φθάσει τα 30 dΒ(Α). Αυτή η ηχοπροστασία του δάσους είναι πολύ σημαντική, για την αποφυγή δυσμενών επιπτώσεων από την έκθεση ανθρώπων σε υψηλά επίπεδα θορύβου ≥ 85 dB(A).
2.6 Απορρόφηση επικίνδυνων ρύπων

Ζώντας σε μια εποχή ραγδαίας βιομηχανικής ανάπτυξης και μέσων μεταφοράς, που στηρίζονται κυρίως σε υγρά και στερεά καύσιμα ως βασικής πηγής ενέργειας κατά την τελευταία 100/ετία, αντιμετωπίζουμε τόσο στις πόλεις με υπερσυγκέντρωση πληθυσμών, όσο και στο ύπαιθρο βιομηχανικών περιοχών τρομερές εκλύσεις και εκπομπές σωματιδίων και διαφόρων μορφών ρύπανσης στο έδαφος, στο νερό και στον αέρα που αναπνέουμε. Τα φυσικά δάση, οι φυτείες, τα πάρκα, οι δενδροστοιχίες κλπ. λειτουργούν ως βιολογικό φράγμα συγκράτησης, αποθήκευσης (προσωρινής ή μόνιμης) και απορρύπανσης από τους επικίνδυνους ρύπους και προσφέρουν στον άνθρωπο ένα καθαρό και υγιές περιβάλλον.

Η συγκράτηση σωματιδίων σκόνης που αιωρούνται στην ατμόσφαιρα, πάνω στα φύλλα και στους κλάδους των δένδρων έχει υπολογιστεί σε 3,2 τόνους ανά στρέμμα δάσους πεύκης και 6,4 τόνους ανά στρέμμα δάσους οξυάς. Έτσι το δάσος λειτουργεί σαν ένα σωτήριο φυσικό φί��τ��ο, εάν του εξασφαλίσουμε την αυτονόητη προστασία του.

Τα δασικά δένδρα έχουν μια ουσιώδη βιοχημική απορρυπαντική λειτουργία μέσω του φυσικού μεταβολισμού τους, κατά τον οποίο προσροφώνται σημαντικές ποσότητες CO2/SO2 (διοξειδίου του άνθρακα και διοξειδίου του θείου), εκλύοντας στην ατμόσφαιρα το πολύτιμο οξυγόνο. Η παραγωγή των δασών σε οξυγόνο είναι σχεδόν 10/πλάσια από οποιοδήποτε άλλο χερσαίο οικοσύστημα. Βέβαια τα φυσικά αποθέματα οξυγόνου στην ατμόσφαιρα είναι συγκριτικά παρά πολύ μεγάλα. Παρ’ όλα αυτά όμως η αντιρρυπαντική δέσμευση CO2 και η διατήρηση της ισορροπίας στον κύκλο του οξυγόνου αποτελούν μια ουσιώδη συμβολή για το περιβάλλον και την ζωή του ανθρώπου.

2.7 Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω δέσμευσης των βλαπτικών αερίων θερμοκηπίου

Σήμερα αντιμετωπίζουμε ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα στο πλανήτη μας από την αλόγιστη και πολύ επικίνδυνη εκπομπή  αερίων που οδηγούν αλυσιδωτά στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, στην σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας, στο λιώσιμο των πάγων στους πόλους και στις αλπικές περιοχές, με τελική κατάληξη την αλλαγή του κλίματος, την αύξηση της στάθμης της θάλασσας, τον κατακλυσμό πολλών παραλιακών περιοχών (και στην Ελλάδα) και την ριζική διαφοροποίηση, μερική νέκρωση ή/και επικίνδυνη μεταμόρφωση των χερσαίων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Εκτός από τον αναγκαίο δραστικό περιορισμό των πάσης φύσεως εκλύσεων και εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με διακρατικές συμφωνίες (συνθήκη ΚΙΟΤΟ κλπ.), μια παράλληλη μεγάλη ελπίδα είναι η προστασία των δασών και η δέσμευση – αποθήκευση σε αυτά μεγάλων ποσοτήτων των αερίων του θερμοκηπίου, όπως περιγράφηκε προηγουμένως. Άλλωστε, αυτοί που είχαν την πρωτοβουλία για το Διεθνές Ετος Δασών 2011, είχαν κατά νουν το ανωτέρω σκεπτικό ως βασικό υπόβαθρο και σκοπό της δράσης, δηλ. την απάλυνση ή τον μετριασμό του φαινόμενου του θερμοκηπίου και την αποφυγή ή μείωση της κλιματικής αλλαγής μακροπρόθεσμα. Το συγκεκριμένο πρόβλημα είναι παρα πολύ σοβαρό, με πολύ περίπλοκες φυσικές, οικονομικές και κοινωνικο-πολιτικές διαστάσεις. Χρειαζόμαστε άμεσα ηγέτες της αρετής και του καθήκοντος.

2.8 Αποθήκευση και φιλτράρισμα νερού

Δύο πολύ σημαντικές λειτουργίες και υπηρεσίες των δασών είναι η αποθήκευση μεγάλων ποσοτήτων νερού, όταν τα φυσικά κατακρημνίσματα των βροχών και του χιονιού πέφτουν πάνω σε δασωμένες περιοχές με ικανοποιητικό βάθος εδάφους και ικανότητα προσρόφησης νερού.

Έτσι το δάσος λειτουργεί σαν μια πολύ μεγάλη ρυθμιστική δεξαμενή, αποταμιεύοντας το πολύτιμο νερό των βροχών, μειώνοντας την επιφανειακή απορροή και τις πλημμύρες. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το αποθηκευμένο νερό, που διατρέχει και διηθείται μέσα στο διασωληνωμένο δασικό έδαφος, δέχεται ένα φυσικό φιλτράρισμα εξαιρετικής σημασίας, μέχρι την σταδιακή απελευθέρωση του μέσω των πηγών με υψηλή ποιότητα και καθαρότητα, για τις ανάγκες του ανθρώπου, ελεύθερο από βακτήρια και επικίνδυνες προσμείξεις. Είναι γνωστό ότι το νερό που βγαίνει από δάση οξυάς είναι ό,τι καλύτερο υπάρχει στον κόσμο. Συγχρόνως, γνωρίζουμε ότι πολλές βιομηχανικές και πυκνοκατοικημένες χώρες της Ευρώπης αντιμετωπίζουν πολύ σοβαρά προβλήματα ποιότητας νερού, το οποίο χρειάζεται πολλά στάδια ειδικής επεξεργασίας μέχρι να καταστεί πόσιμο.

2.9 Άγρια ζωή, φυσικό απόθεμα και οικολογική ισορροπία

Η μεγάλη αξία και ομορφιά όλων των δασικών οικοσυστημάτων ευρίσκεται στην συνεργική και συμβιωτική  λειτουργία των πολλών φυτικών και ζωικών υποσυστημάτων, οργανισμών διαφόρων μορφών και επιπέδων ζωής στη Φύση.  Η αλληλεπίδραση αυτών και η ισορροπία του όλου οικοσυστήματος με έναν φανταστικό, θα έλεγα μαγικό τρόπο, που μόνον ο Θεός ως Μεγάλος Δημιουργός μπορεί να συλλάβει. Η φύση στα δασικά οικοσυστήματα με τα φυτά, την άγρια ζωή και ό,τι συνυπάρχει σε πλήρη αρμονία και τάξη συγκροτούν ένα πολύτιμο φυσικό απόθεμα, μια αληθινή μυσταγωγία, πολύ διδακτική για τις ατελείς και θορυβώδεις κοινωνίες των ανθρώπων. Εάν οι άνθρωποι, προσπαθούσαν να εμβαθύνουν στα φυσικά φαινόμενα και στις νομοτέλειες αρμονικής συνύπαρξης σε ένα αιωνόβιο ανέγγιχτο δασικό οικοσύστημα, πολλά θα μπορούσαν να μάθουν για την δική τους ζωή και την συμπεριφορά τους, προκειμένου να προσεγγίσουν συνειδητά την Υπέρβαση και την Τελειότητα. Η άγρια ζωή στα Ελληνικά δασικά οικοσυστήματα εμφανίζει μία εξαιρετική ποικιλία ειδών και μορφών ζωής, γι’ αυτό και  συγκεντρώνει το ενδιαφέρον από πολλούς επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς σε όλον τον Κόσμο. Οι εθνικοί δρυμοί και οι προστατευόμενες περιοχές αποτελούν μια πολύτιμη κληρονομιά για όλους τους Ελληνες.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, η διαχείριση της χλωρίδας και πανίδας, οι ρυθμίσεις της θηραματοπονίας και της χρήσεως εσωτερικών υδάτων, λιμνών και ποταμών, οφείλουν να μελετηθούν με μια ολοκληρωμένη συστημική προσέγγιση, για την επίτευξη μιας σφαιρικής και πάντα αειφορικής αριστοποίησης για όλους τους ενδιαφερομένους.

2.10 Δυνατότητες αναψυχής και αισθητικής τοπίων

Η ορεινή Ελλάδα και τα δασικά οικοσυστήματα μας σε πάρα πολλές περιοχές παρουσιάζουν μια εξαιρετική ομορφιά με μοναδική αισθητική και ποιότητα ζωής, μακριά από τις πολυσύχναστες πόλεις και με όλα τα είδη της ρύπανσης. Τα τελευταία χρόνια έχουν βελτιωθεί πολλοί επαρχιακοί δρόμοι και έγιναν ξενοδοχεία ή καταλύματα σε ορεινά χωριά.  Η Δασική Υπηρεσία, με πολλή αυταπάρνηση και ενθουσιασμό των υπαλλήλων της δημιούργησε μια πολύτιμη υποδομή, κατασκευάζοντας 35.000 χιλιόμετρα δασοδρόμους, υδρονομικά έργα καθώς και έργα προστασίας και αξιοποίησης δασών. Έτσι προσφέρονται άριστες δυνατότητες ορεινού τουρισμού για όλες τις εποχές του χρόνου, κυνηγιού, ψαρέματος σε ορεινά ρεύματα και απόλαυσης των μοναδικών τοπίων στα πανέμορφα Ελληνικά βουνά.

3. Επίλογος και Προτάσεις

Κυρίες και Κύριοι,

Από την αδρομερή και σύντομη ομιλία μου, προκύπτει νομίζω εύκολα η μεγάλη αξία της πολλαπλής προσφοράς των Ελληνικών δασών, προκειμένου να καλυφθούν  ουσιώδεις  ανάγκες των Ελλήνων, από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Το 50% της Ελληνικής επικράτειας διατήρησε τον δασικό χαρακτήρα της, έστω και αρκετά υποβαθμισμένο από μακρόχρονες υπερβολικές χρήσεις, λόγω ιστορικών γεγονότων και σοβαρών ελλείψεων για την στοιχειώδη επιβίωση του Ελληνισμού.

Παρ’ όλα αυτά, τα δάση μας συνεχίζουν να προσφέρουν πολύτιμα αγαθά, λειτουργίες και υπηρεσίες για την διασφάλιση μιας καλύτερης  ποιότητας ζωής. Η πατρίδα μας έχει  κάνει σημαντικά άλματα οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και ανήκουμε στις 30 πιο ανεπτυγμένες χώρες της Γης. Η βελτίωση και αναβάθμιση των Ελληνικών δασών είναι απολύτως απαραίτητη επιλογή σε μια κατ’ εξοχήν ορεινή χώρα, προκειμένου εγκαίρως να αντιμετωπίσει σοβαρά περιβαλλοντικά, κοινωνικά και αναπτυξιακά προβλήματα, όχι μόνον για τα βουνά και την περιφέρεια, αλλά για το μέλλον όλου του πληθυσμού της χώρας

Χρειαζόμαστε άμεσα και κατά προτεραιότητα: 1) Μία Εθνική συναινετική Δασοπονική  Στρατηγική, 2) την Οργάνωση Ενιαίας και Αναγεννημένης Δασικής Υπηρεσίας, και 3) Αύξηση της χρηματοδότησης για την Δασοπονία  στο 1% του ΑΕΠ,  η οποία καλύπτει το 50% της Ελλάδος.  Μεριμνώντας τώρα, έγκαιρα και εύστοχα, οι επόμενες γενιές θα μας ευγνωμονούν !!!    

 Σας ευχαριστώ πολύ !