ΕΝΑ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ
ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ
του Χρήστου Κατσάνη*
Η Ουκρανία είναι μια χώρα που εδώ και αιώνες βασανίζεται από διαιρέσεις, συγκρούσεις, μίση ανάμεσα σε διάφορες πληθυσμιακές ομάδες αλλά και πολιτικούς φορείς.
Η Ιστορία της είναι πολυκύμαντη.
Σημαντικό μέρος της (περιλαμβανομένου του Κιέβου) ήταν για αιώνες υπό την κατοχή της Rezspospolita (Κοινοπολιτεία της Πολωνίας Λιθουανίας) ενώ άλλο μέρος της ανήκε στην Ρωσία. Από τον 18ο αιώνα και ιδιαίτερα προς το τέλος του, επί Αικατερίνης της Μεγάλης η Ρωσία απέσπασε ένα σημαντικό τμήμα της Κοινοπολιτείας, το οποίο αποκάλεσε Νέα Ρωσία (Novorossiya).Το δυτικότερο τμήμα της Ουκρανίας πέρασε στην κατοχή της Αυστροουγγαρίας. Έτσι στα Ουκρανικά εδάφη, εκτός από την πανσπερμία λαών, συνεχίστηκε να υπάρχει και η παρουσία διαφορετικών θρησκευτικών δογμάτων. Ορθόδοξοι στο μεγαλύτερο μέρος της Ουκρανίας, ιδιαίτερα στην Ανατολή προς την Ρωσία, Καθολικοί προς την Δύση και βέβαια πολλοί Εβραίοι, αλλά και Μουσουλμάνοι στην περιοχή της Κριμαίας, που ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα. Συγχρόνως υπήρχε και το φαινόμενο της Ουνίας, όταν δηλαδή οι κληρικοί διατηρούν τον εξωτερικό Ορθόδοξο Εκκλησιαστικό Ρυθμό αλλά θεωρούν τον Πάπα της Ρώμης ως επικεφαλής της Εκκλησίας.
Στις περιοχές της Ουκρανίας έβρισκε κανείς Ρώσους, Πολωνούς, Ούγγρους, Βούλγαρους, Έλληνες, Eβραίους, και διάφορες άλλες εθνικότητες.
Ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος και οι επαναστατικές εξελίξεις από το 1917, συγκλόνισαν ιδιαίτερα έντονα την Ουκρανία.
Μετά την Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόβσκ, που οι Μπολσεβίκοι υπέγραψαν με την Γερμανία το 1918, η Ουκρανία κατελήφθη από τους Γερμανούς, κάτι που βέβαια τερματίσθηκε όταν η Γερμανία συνθηκολόγησε τον Νοέμβριο του 1918.
Στην Ουκρανία όπως και στην Ρωσία έλαβε χώρα εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Μπολσεβίκων από την μία και Τσαρικών και εθνικιστών με την υποστήριξη
Δυτικών Δυνάμεων από την άλλη, ο οποίος έληξε με την νίκη των Κομμουνιστών. Το 1922 η Ουκρανία εισήλθε στην Σοβιετική Ένωση .
Η απόσπαση της Ουκρανίας από την ΕΣΣΔ αποτέλεσε στόχο του Χίτλερ και των εθνικιστών από την δεκαετία του 1930 και φυσικά κατά την διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου.
Όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Σ.Ε οι εθνικιστές υπό τον Στέπαν Μπαντέρα θεώρησαν πως μια συμμαχία μαζί τους ήταν απαραίτητη προκειμένου να νικήσουν τους Σοβιετικούς. Μάλιστα ορισμένοι από αυτούς συγκρότησαν σώματα ΕΣ-ΕΣ όπως η Waffen SS Division Galicia.
Μετά την οριστική ήττα του Γ Ράιχ οι εθνικιστές Ουκρανοί κατέφυγαν σε Δυτικές χώρες και ιδιαίτερα στις ΗΠΑ και στον Καναδά.
Η πτώση της ΕΣΣΔ το 1990-91 έδωσε νέες ευκαιρίες στους εθνικιστές. Η ΣΕ είχε διασπαστεί σε διάφορες δημοκρατίες, μία εκ των οποίων ήταν η Ουκρανία. Οι επιδιώξεις των εθνικιστών εν πολλοίς συνέπιπταν με εκείνες ορισμένων δυτικών κύκλων, που επιθυμούσαν την προς Ανατολή, διεύρυνση του ΝΑΤΟ αλλά και την αναδιαμόρφωση του Χάρτη της Ευρώπης με την πλήρη προσκόλληση της Ουκρανίας στην Δύση(Σχετικά βλέπε ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΣΚΑΚΙΕΡΑ του Μπρεζίνσκι).
Στις πολλαπλές εξελίξεις , προς αυτήν την κατεύθυνση, από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 και ιδιαίτερα στα γεγονότα της Πλατείας Μειντάν το 2014, που οδήγησαν στην ανατροπή του εκλεγμένου Ρωσόφιλου Προέδρου Γιανουκόβιτς, οι διάφορες εθνικιστικές ομάδες (π.χ ο δεξιός τομέας) έπαιξαν σημαντικό ρόλο.
Ο ρόλος αυτός συνεχίζει να είναι σημαντικός , λόγω της προσάρτησης της Κριμαίας στην Ρωσία, την εξέγερση των ρωσόφωνων περιοχών του Ντονμπάς και του Λουγκάνσκ αλλά βέβαια και λόγω της αιματηρής σύρραξης μεταξύ Ουκρανικών και Ρωσικών στρατευμάτων, που ακολούθησε την Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Στα πλαίσια αυτής της ιδιαίτερα ζοφερής πραγματικότητας, μεγάλη εντύπωση έκανε το Προεδρικό Διάταγμα στα μέσα του Φεβρουαρίου 2023 σύμφωνα με το οποίο η 10η Ανεξάρτητη Ορεινή Ταξιαρχία Πεζικού από εδώ και πέρα θα φέρει και το όνομα ΕDELWEISS.
Αυτοί που διαθέτουν ιστορική μνήμη και γνώσεις αναπόφευκτα συνδέουν το όνομα αυτό με τα εγκλήματα της Ναζιστικής Μεραρχίας Εντελβάις στην χώρα μας αλλά και σε πολλά άλλα σημεία της Ευρώπης. Παρακάτω υπενθυμίζουμε μερικά από αυτά.
Η ΠΡΩΤΗ ΟΡΕΙΝΗ ΜΕΡΑΡΧΙΑ (EDELWEISS)
Η Πρώτη Ορεινή Μεραρχία του Γερμανικού Στρατού ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 1938 στο Partenkirchen (Το όνομα της Μεραρχίας προερχόταν από το Gebirge Brigade, που είχε δημιουργηθεί την 1ηΙουνίου του 1935) Το έμβλημα της ήταν το λουλούδι Εντελβάις, που αναφύεται στις πλαγιές των βουνών.
Η Edelweiss συμμετείχε στην εισβολή στην Πολωνία, και στην Μάχη της Γαλλίας. Είχε προγραμματισθεί να συμβάλλει στην εκστρατεία εναντίον της Αγγλίας και του Γιβραλτάρ αλλά αυτές τελικά ματαιώθηκαν. Κατά την περίοδο 1941-1943 αποτέλεσε τμήμα της Α Γερμανικής Στρατιάς, που είχε στόχο την κατάκτηση του Καυκάσου και των πετρελαιοπηγών του Μπακού. Η διαδικασία αυτή πήγαινε παράλληλα με τις επιχειρήσεις της Β Γερμανικής Στρατιάς, η οποία προσπάθησε να καταλάβει το Στάλινγκραντ.
Από τις πρώτες ημέρες του Πολέμου και της ναζιστικής εισβολής στην Πολωνία και πιο συγκεκριμένα στο χωριό Rozdziel η Εντελβάις διέπραξε εγκλήματα πολέμου εκτελώντας 6 πολίτες και 3 αιχμαλώτους πολέμου, ενώ κάποιες πηγές αναφέρουν ότι προσπάθησαν να εκτελέσουν ακόμα 250 πολίτες.
Μετά την ήττα στο Στάλινγκραντ και την καταστροφή που υπέστησαν οι Χιτλερικοί στην μεγάλη μάχη τεθωρακισμένων στο Κούρσκ, η πρώτη ορεινή Μεραρχία, εστάλη στα Βαλκάνια για ενίσχυση των εκεί Γερμανικών στρατευμάτων, με δεδομένο ότι οι υπηρεσίες του Γ Ράιχ είχαν λανθασμένα θεωρήσει πως οι Δυτικοί σύμμαχοι θα έκαναν απόβαση στην Ελλάδα (και όχι στην Ιταλία όπως τελικά έκαναν. Από την άνοιξη του 1943 ως το φθινόπωρο του 1944, η Edelweiss βρέθηκε στην Αλβανία, στην Ελλάδα και την Γιουγκοσλαβία, όπου έδωσε πολλές μάχες αλλά και προέβη και σε μια σειρά από εγκλήματα πολέμου εκτελώντας εκατοντάδες αμάχους αλλά και αιχμαλώτους.
Στην χώρα μας η Εντελβάις έκανε μια σειρά από τρομακτικά εγκλήματα κατά αμάχων:
—Tον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1943 προέβη σε απανωτές εφόδους εναντίον του χωριού Μουσιωτίτσα Ιωαννίνων. Εκτελέστηκαν συνολικά 152 άτομα, με το πρόσχημα ότι οι κάτοικοι του χωριού βοηθούσαν τους αντάρτες του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ. Πολλά από τα θύματα ήταν παιδιά και μωρά.
—Στο Κομμένο της Άρτας στις 16 Αυγούστου η Edelweiss έκανε ένα από τα πιο φριχτά εγκλήματα , που πολλοί το ονομάζουν «Ο ματωμένος Γάμος». Την ημέρα του γάμου της Αλεξάνδρας Μαλλιού με ένα παλληκάρι του χωριού οι Γερμανοί προχώρησαν σε «εκκαθαριστική» επιχείρηση με το πρόσχημα ότι οι Εγγλέζοι είχαν βομβαρδίσει την Κολωνία!!!
Σκότωσαν την νύφη και τον γαμπρό και τις οικογένειες τους καθώς και εκατοντάδες άλλους κατοίκους της περιοχής , συχνά με φριχτό τρόπο (έκαιγαν τα μωρά βάζοντας αναμμένα βαμβάκια στο στόμα τους). Δολοφόνησαν 317 άτομα. Από τους λίγους διασωθέντες ήταν τα 2 μικρότερα αδέρφια της Αλεξάνδρας ( ήταν συνολικά 9 παιδιά) που έτυχε να λείπουν από το χωριό.
—H Edelweiss συνέχισε τα εγκλήματα της στην Ήπειρο τον Οκτώβριο του 1943. Πιο συγκεκριμένα στις 1 Οκτωβρίου του 1943 αντάρτες εκτέλεσαν τον ειδεχθή εγκληματία και βετεράνο Ναζί συνταγματάρχη Ζάλμιγκερ, που είχε συμμετάσχει σε πολλά από τα εγκλήματα, που προαναφέρθηκαν. Για αντεκδίκηση ο Γερμανός στρατιωτικός Διοικητής ζήτησε να καταστραφεί οτιδήποτε βρισκόταν σε ακτίνα 20 χιλιομέτρων από το σημείο της εκτέλεσης. Το χωριό Λιγκιάδες Ιωαννίνων βρισκόταν σε αυτήν την περιοχή. Η Edelweiss στο χωριό αυτό δολοφόνησε 82 άτομα :34 παιδιά και μωρά, 37 γυναίκες και 11 ηλικιωμένους άντρες. Οι περισσότεροι νέοι άντρες εκείνες τις ώρες ήταν μακριά από το χωριό ,δουλεύοντας στα χωράφια και έτσι γλίτωσαν.
Εξαιρετικά εγκληματική δραστηριότητα εναντίον αμάχων η Edelweiss επέδειξε και στην Αλβανία αλλά και στην Γιουγκοσλαβία.
ΈΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ: H σφαγή της Divisione Acqui στην Κεφαλονιά (Σεπτέμβριος του 1943)
Η Ιταλία παρά την ήττα της στην Αλβανία ,κατά την διάρκεια της τριπλής κατοχής της χώρας μας (Γερμανία, Ιταλία ,Βουλγαρία 1941-1944) σε συμφωνία με το Τρίτο Ράιχ κατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας.
Ένα από τα διαμερίσματα που τέθηκε κάτω από Ιταλική κατοχή ήταν τα Επτάνησα, τα οποία μάλιστα ο Μουσολίνι ήθελε να προσαρτήσει στην Ιταλία επικαλούμενος την Ενετική Κυριαρχία.
Στα πλαίσια αυτά στα νησιά είχαν εγκατασταθεί σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις. Ιδιαίτερα στην Κεφαλονιά είχε την έδρα της η Μεραρχία Acqui με την μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη των Ιταλών στην Ελλάδα (πάνω από 12000 οπλίτες και αξιωματικοί, πυροβολικό, υποδομές αποθήκευσης πυρομαχικών, τροφίμων κοκ.
Οι Ιταλικές Ελίτ, άρχισαν να αντιλαμβάνονται, ιδιαίτερα μετά την συντριβή του Άξονα στο Στάλινγκραντ (Φεβρουάριος 1943), πως οι προοπτικές της Ιταλίας ήταν ιδιαίτερα ζοφερές. Για τον λόγο αυτό η πλειοψηφία των μελών του Ανώτατου Φασιστικού Συμβουλίου, σε συνεννόηση με τον μέχρι τότε ένθερμο οπαδό του Μουσολίνι, Βασιλιά Vittorio Emmanuele III αποφάσισαν την καθαίρεση και την σύλληψη του αρχηγού τους.
Παράλληλα οι Άγγλοι και οι Αμερικάνοι το καλοκαίρι του 1943 προχώρησαν σε μια μεγάλη απόβαση στην Σικελία, ενώ η νέα Ιταλική κυβέρνηση υπό τον στρατάρχη Μπαντόλιο προχώρησε στην υπογραφή Συνθηκολόγησης με τους Συμμάχους (Αινζεχάουερ), η οποία στην αρχή παρέμεινε μυστική και τελικά ανακοινώθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου του 1943.
Όμως η Ιταλία δεν βρέθηκε επίσημα σε εμπόλεμη κατάσταση με την Γερμανία και οι στρατιώτες δεν καλύπτονταν από τις Συνθήκες της Γενεύης και της Χάγης σχετικά με τους αιχμαλώτους Πολέμου.
Oι Ιταλοί της Κεφαλονιάς αντέδρασαν με ενθουσιασμό στην είδηση της συνθηκολόγησης θεωρώντας πως σύντομα θα γύρναγαν στο σπίτι τους. Μάλιστα, κάποιες από τις ναυτικές τους μονάδες αναχώρησαν από το Φισκάρδο, την Σάμη και το Αργοστόλι για την Ιταλία.
Ωστόσο οι σχέσεις με τους Γερμανούς καθόλου δεν είχαν ξεκαθαρίσει. Κάποιοι από τους Ιταλούς πίστευαν πως με κάποιο τρόπο οι Γερμανοί θα τους άφηναν να φύγουν για την πατρίδα τους και δεν είχαν διάθεση να πολεμήσουν με τους πρώην συμμάχους τους. Οι αντιφασίστες από την άλλη είχαν αρχίσει να έχουν επαφές με την Ελληνική Αντίσταση προκειμένου να αντιδράσουν από κοινού στην Γερμανική επίθεση , που θεωρούσαν αναπόφευκτη. Συγχρόνως είχαν λάβει διαβεβαιώσεις από τους συμμάχους (Αμερικάνους και Βρετανούς) πως θα είχαν την υποστήριξη τους. Μάλιστα προβλεπόταν πως συμμαχικά αεροπλάνα θα χτυπούσαν τον Άραξο για να μην μπορέσουν οι Γερμανοί να βομβαρδίσουν την Κεφαλονιά.
Γενικότερα, παρά τις αρχικές υποσχέσεις, δεν εστάλη η παραμικρή βοήθεια από τους Συμμάχους, οι οποίοι είχαν άλλες προτεραιότητες.
Οι Γερμανοί πίεζαν για πλήρη αφοπλισμό της Acqui δίνοντας τελείως ψεύτικες υποσχέσεις για ασφαλή μεταφορά των Ιταλών στην πατρίδα τους. Στο μεταξύ σε δημοψήφισμα που οργάνωσαν οι Ιταλοί, η πλειοψηφία αποφάσισε να μην υποταχθεί στους Γερμανούς.
Στα μέσα Σεπτεμβρίου η Luftwaffe άρχισε να κάνει μαζικούς βομβαρδισμούς εναντίον του Αργοστολίου και άλλων περιοχών του νησιού. Εκατοντάδες κάτοικοι σκοτώθηκαν ενώ ένα μεγάλο μέρος των σπιτιών και άλλων κτιρίων καταστράφηκαν.
Από τις 15 Σεπτεμβρίου οι στην πλειοψηφία τους απειροπόλεμοι Ιταλοί έπρεπε να αντιμετωπίσουν μία από τις πιο σκληρές μονάδες του Γερμανικού στρατού ,την Edelweiss η οποία έφτασε στην Κεφαλονιά από την Ήπειρο.
Τις επόμενες ημέρες έλαβαν χώρα αρκετές μάχες μεταξύ Ιταλών και αντιστασιακών από την μία μεριά και Γερμανών από την άλλη. Οι Ιταλοί είχαν κάποιες επιτυχίες αλλά η σύγχυση που επικρατούσε στις γραμμές τους η διστακτικότητα και οι αμφιταλαντεύσεις του διοικητή τους Gandin η έλλειψη βοήθειας από τους συμμάχους , αλλά και το γεγονός πως οι Γερμανοί ήταν ιδιαίτερα εμπειροπόλεμοι οδήγησε στην ήττα και την παράδοση τους.
Ο Χίτλερ είχε δώσει την εντολή οι Ιταλοί της Κεφαλονιάς, με λίγες εξαιρέσεις , να αντιμετωπισθούν ως προδότες και όχι ως αιχμάλωτοι πολέμου. Από τις 22 έως στις 24 Σεπτεμβρίου η Edelweiss και άλλες γερμανικές δυνάμεις εκτελούσαν συνεχώς Ιταλούς. Τον στρατηγό Γκαντίν καθώς και άλλους 136 αξιωματικούς τους εκτέλεσαν στην Κάσα Ρόσα κοντά στο Αργοστόλι. Χιλιάδες άλλοι δολοφονήθηκαν σε διάφορα σημεία του νησιού. Εκατοντάδες βρήκαν τον θάνατο από πνιγμό όταν το πλοίο “Ardenna” στο οποίο τους είχαν φορτώσει οι Γερμανοί τινάχτηκε από νάρκη κοντά στο νησάκι Βαρδιάνοι.
Ο αριθμός των φονευθέντων δεν είναι πλήρως εξακριβωμένος ωστόσο οι περισσότεροι ιστορικοί υπολογίζουν πως φτάνει στις 9000.Περίπου 1000 παρέμειναν στην Κεφαλονιά συγκροτώντας ομάδες εργασίας. Κάποιοι βρέθηκαν στα βουνά του νησιού συνεργαζόμενοι με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ η πέρασαν με τους αντάρτες στην Στερεά Ελλάδα. Συχνά οι Κεφαλλονίτες διακινδύνευσαν την ζωή τους ,και κάποιοι την έχασαν, για να σώσουν τους πρώην εχθρούς τους.
ΗΤΑΝ Η ΒΕΡΜΑΧΤ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΟΥ;
Στην Δίκη της Νυρεμβέργης έγινε απόλυτα φανερό πως ο τακτικός Γερμανικός Στρατός (Βέρμαχτ) ήταν συνυπεύθυνος για εγκλήματα πολέμου, τα οποία δεν διέπρατταν μόνο τα ΕΣ-ΕΣ και η Γκεστάπο.
Ο Βίλχεμ Κάιτελ επικεφαλής της OberKommando der Wermacht και απόλυτα υπάκουος στον Χίτλερ στην ουσία ανέλαβε οτιδήποτε θα μπορούσε να οδηγήσει στην εξόντωση των πληθυσμών «δεύτερης κατηγορίας», την βιολογική εξασθένιση άλλων, τον μαζικό εκγερμανισμό όλων των κατακτημένων περιοχών καθώς και την καταλήστευση τους. Το ίδιο έκανε και ο Αλφρεντ Γιόντλ , ο αρχηγός του επιτελείου. Όλα αυτά σαν στόχο ήταν την πλήρη καθυπόταξη της Ανατολικής Ευρώπης και της ΕΣΣΔ.
Μεταξύ άλλων οι Χιτλερικοί είχαν την πρόθεση να ισοπεδώσουν τόσο το Λένινγκραντ όσο και την Μόσχα, τα 2 μεγαλύτερα κέντρα της ΕΣΣΔ. Μάλιστα ο Κάιτελ είχε συστήσει μια ομάδα ειδικών «καταστροφέων» που θα γκρέμιζαν το Κρεμλίνο.
Πέρα από την βιολογική εξόντωση η αποδυνάμωση των Σλάβων τα σχέδια των Ναζί προέβλεπαν και την πολιτιστική συρρίκνωση τους. Ακόμα και το Αλφάβητο θα άλλαζαν από Κυριλλικό σε Λατινικό.
Όλα αυτά μπορούσαν να γίνουν με εγκλήματα πολέμου που συμβάδιζαν με τις πολεμικές επιχειρήσεις¨. Υπάρχει και η άποψη πως οι στρατιώτες της Βέρμαχτ, χωρίς κανένα φόβο ποινής, είχαν εντολές να δολοφονήσουν ο καθένας, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας (ως και μωρά), πολύ μεγάλο αριθμό ατόμων ο καθένας
Το Plan Ost των χιτλερικών προέβλεπε την εξόντωση 30 εκατομμυρίων Σλάβων (και φυσικά εκατομμυρίων Εβραίων).
Μερικά (ελάχιστα αλλά χαρακτηριστικά παραδείγματα) για την εγκληματική δράση υψηλά ισταμένων ιστάμενων αξιωματικών της Βέρμαχτ:
Ο «ευγενής» Μανχάιμ, (προερχόταν από αριστοκρατική οικογένεια) συμμετείχε στις κτηνωδίες στις κατειλημμένες περιοχές της ΕΣΣΔ υπό τον όρο οι εκτελέσεις να γίνονται τουλάχιστον 200 χιλιόμετρα μακριά από το στρατηγείο του. Από την άλλη έστελνε τους στρατιώτες της Βέρμαχτ να συμμετέχουν στα αποσπάσματα που εκτελούσαν χιλιάδες πολίτες.
Ο στρατάρχης Μανχάιμ το 1948 καταδικάστηκε σε 18 χρόνια κάθειρξη για εγκλήματα πολέμου, αλλά αποφυλακίστηκε 3 χρόνια αργότερα .Στα μέσα της δεκαετίας του 1950 διετέλεσε σύμβουλος της Δυτικογερμανικής κυβέρνησης. Όταν πέθανε το 1973 η κηδεία του έγινε με όλες τις στρατιωτικές τιμές.
Ο διοικητής της Edelweiss Hubert Lanz δικάστηκε το 1948 και καταδικάστηκε σε 12 χρόνια φυλάκιση. Ωστόσο αν και η ποινή του ήταν ιδιαίτερα ελαφριά, αποφυλακίστηκε ήδη από το 1952. Σύντομα εντάχθηκε στο FDP (Κόμμα Ελευθέρων Δημοκρατών) όπου ήταν σύμβουλος επί στρατιωτικών θεμάτων.
*Ο Χρήστος Κατσάνης σπούδασε στο Οικονομικό Τμήμα της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εξειδικεύτηκε σε Νομισματικά και Τραπεζικά θέματα αποκτώντας διάφορους μεταπτυχιακούς τίτλους καθώς και Διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης.
Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του ΙΗΑ εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς – μέλη του ΙΗΑ. Η ιστοσελίδα του ΙΗΑ δεν λογοκρίνει, ούτε επεμβαίνει σε άρθρα – κείμενα των μελών του ΙΗΑ.
International Hellenic Association